نماز عید
| بخشی از احکام عملی و فقهی |
| فروع دین |
|---|
| نماز |
|
نماز واجب • نمازهای یومیه • نماز مستحبی • نماز جمعه • نماز عید • نماز جماعت • نماز آیات • نماز میت • ارکان نماز • واجبات نماز |
| دیگر عبادت‌ها |
|
روزه • خمس • زکات • حج • جهاد امر به معروف و نهی از منکر • تولی • تبری |
| احکام طهارت |
|
وضو • غسل • تیمم نجاسات • مطهرات |
| احکام مدنی |
| وکالت • وصیت • ضمانت • کفالت • ارث |
| احکام خانواده |
| ازدواج • ازدواج موقت • تعدد زوجات • نشوز • محارم • طلاق • مهریه • شیردادن • آمیزش • استمتاع • صیغه ازدواج • ام ولد • ظهار • لعان • ایلاء • خلع و مبارات |
| احکام قضائی |
| قضاوت • دیات • حدود • قصاص • تعزیرات |
| احکام اقتصادی |
| عقود: (تجارت • مضاربه • اجاره) • محرمات (رشوه • ربا • احتکار • مکاسب محرمه) • احکام وابسته (مجهول المالک، وجوهات شرعی • کفاره • جزیه) |
| احکام دیگر |
| حجاب • صدقه • نذر • تقلید • خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها • وقف • قسم • فسخ • ابراء • اقاله • وقف |
| جستارهای وابسته |
| بلوغ • فقه • احکام شرعی • توضیح المسائل • واجب • حرام • مستحب • مباح • مکروه • نیت • قصد قربت • مسائل مستحدثه |
نماز عید نمازی که مسلمانان(شیعه و سنی) در دو روز عید فطر و عید قربان بعد از طلوع خورشید اقامه می‌کنند. به فتوای بیشتر فقیهان شیعه در زمان حضور امام خواندن این نماز به جماعت واجب، و در عصر غیبت مستحب است.
در قرآن و روایات
- براساس روایات منظور از «تزکی» و «فَصَلَّیٰ» در آیات «قَدْ أَفْلَحَ مَن تَزَکیٰ» و «وَ ذَکرَ اسْمَ رَ بِّهِ فَصَلَّیٰ» دادن زکات فطره و خواندن نماز عید است.
- به نقل از جابر،پیامبر(ص) روز عید، تمام اعضای خانواده‌اش را همراه خود بیرون می‌بُرد.
- پیامبر اسلام (ص) فرمود: خداوند متعال در روز عید فطر و عید قربان، به زمین با عنایت می‌نگرد. پس از خانه‌ها بیرون آیید تا رحمت به شما برسد.
- امام صادق(ع) فرمود: کسی که برای نماز عید بیرون می‌رود، سزاوار است بهترین جامه‌هایش را بپوشد و خود را با بهترین عطر، خوش‌بو سازد.
- به نقل از ابن عمر، پیامبر خدا(ص) برای نماز عید، پیاده بیرون می‌رفت و پیاده بر می‌گشت.
- به نقل از ابورافع: پیامبر(ص) به نماز عیدین پیاده می‌رفت، نماز را بدون اذان و اقامه می‌خواند و از راهی غیر از راه آمدن، پیاده بر می‌گشت.
- روایت شده است که علی(ع) روز عید بیرون آمد، پیوسته تکبیر گفت تا به محل برگزاری نماز در بیرون شهر (کوفه) رسید.
زمان اقامه
وقت نماز عید از طلوع خورشید تا زوال (ظهر شرعی) است و اگر فوت شود قضا ندارد. مستحب است نماز عید قربان را بعد از بلند شدن آفتاب بخوانند و در عید فطر مستحب است بعد از بلند شدن آفتاب افطار کنند، زکات فطره را بدهند و بعد، نماز عید را بخوانند.
چگونگی خواندن
نماز عید دو رکعت است؛ در هر رکعت، پس از حمد سوره دیگری خوانده می‌شود و بهتر آن است که در رکعت اول، سوره شمس و در رکعت دوم سوره غاشیه یا در رکعت اول سوره اعلی و در رکعت دوم، سوره شمس خوانده شود. در رکعت اول، بعد از سوره، پنج تکبیر و پنج قنوت خوانده می‌شود (بعد از هر تکبیر یک قنوت) و در رکعت دوم، چهار تکبیر و چهار قنوت. در قنوت، هر ذکر و دعایی مانند سایر نمازها خوانده شود کافی است ولی بهتر است این دعا را بخواند:
- «اَللّهُمَّ اَهْلَ الْکبْرِیاءِ وَالْعَظَمَةِ وَاَهْلَ الْجوُدِ وَالْجَبَروُتِ وَاَهْلَ الْعَفْوِ وَالرَّحْمَةِ وَاَهْلَ التَّقْوی وَالْمَغْفِرَةِ اَسْألُک بِحَقِّ هَذَا الْیوْمِ الَّذی جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمینَ عیداً وَ لِمـُحَمَّد صلی الله علیه وآله ذُخراً وَشَرَفاً وَ کَرامَةً وَمَزیداً أَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اَنْ تُدْخِلَنی فی کُلِّ خَیرٍ أدْخَلْتَ فیهِ مُحَمَّداً وَآلَ مُحَمَّد وَ أَنْ تُخْرِجَنی مِنْ کلِّ سوُءٍ اَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّد صَلَواتُک عَلَیهِ وَ عَلَیهِمْ اَللّهُمَّ إنّی اَسْألُکَ خَیرَ ما سَألَکَ بِهِ عِبَادُکَ الصَّالِحوُنَ وَأَعوُذُ بِکَ مِمَّا اسْتَعَاذَ مِنْهُ عِبَادُکَ الْمـُخْلَصوُنَ».
- اگر نماز عید رجاءً به جماعت خوانده شود، دو خطبه بعد از آن رجاءً به جا آورده می‌شود و ترک این خطبه‌ها در زمان غیبت جایز است.
- اگر شخص در تعداد تکبیرها یا قنوت‌ها شک کند و در محل آن باشد، باید بنا را بر کمتر بگذارد.
- اگر چیزی که موجب سجده سهو می‌شود در این نماز پیش آید، احتیاط آن است که سجده سهو را به قصد رجاء به جا آورد، اگر چه واجب نبودن آن در صورت مستحب بودن نماز عید ( مثل زمان غیبت) خالی از قوت نیست. و حکم قضای تشهد و سجده‌ای که فراموش شده باشد نیز همین است.
- نماز عید، اذان و اقامه ندارد و مستحب است مؤذن سه مرتبه بگوید: «الصلاة».
احکام و آداب
- نماز عید فطر و قربان در زمان حضور امام، واجب است و باید به جماعت خوانده شود، و در زمان غیبت، مستحب است و به جماعت خواندن آن محل اختلاف فقهاست. برخی به جماعت خواندن در زمان غیبت را مستحب و برخی نیز بر این نظرند که به قصد رجاء خواندن آن، مانعی ندارد.
- مستحب است شخص در روز عید فطر قبل از نماز عید، به خرما افطار کند و در عید قربان از گوشت قربانی بعد از نماز قدری بخورد.
- بعد از نماز مغرب و عشای شب عید فطر و بعد از نماز صبح، ظهر و عصر روز عید و نیز بعد از نماز عید فطر مستحب است این تکبیرها را بگویند:"اَللهُ اَکبرُ اَلله اَکبرُ، لا اِلهَ اِلّا اللهُ وَ اللهُ اَکبرُ، اَلله اَکبرُ وَ لِله الحَمدُ، اَلله اَکبَرُ عَلی ما هَدانا".
- مستحب است انسان در عید قربان بعد از ده نماز که اول آنها نماز ظهر روز عید و آخر آنها نماز صبح روز دوازدهم است، بعد از گفتن "الله اکبر الله اکبر لا اله الا الله و الله اکبر الله اکبر و لله الحمد الله اکبر علی ما هدانا" بگوید: "اَلله اَکبرُ عَلی ما رَزَقَنا مِن بَهیمةِ الاَنعامِ وَ الحَمدُ لِله عَلی ما اَبلانا" ولی اگر عید قربان در منا باشد مستحب است بعد از پانزده نماز که اول آنها نماز ظهر روز عید و آخر آنها نماز صبح روز سیزدهم ذی حجه است، این تکبیرها را بگوید.
- مستحب است پیش از نماز عید غسل کند، و دعاهایی که پیش از نماز و بعد از آن در کتاب‌های دعا ذکر شده به امید ثواب بخواند.
- مستحب است در نماز عید بر زمین سجده کنند و در حال گفتن تکبیرها دست‌ها را بلند کنند و نماز را بلند بخوانند.
- کراهت دارد نماز عید زیر سقف خوانده شود.
نماز عید امام رضا(ع)
یکی از نماز های تاریخی و ماندگار نماز عید فطری بود که قرار بود امام رضا(ع) در زمان ولایتعهدی اش در عصر مأمون اقامه کند اما هراس و نگرانی مأمون از آثار و برکات و اقبال بیشتر مردم به امام رضا(ع) مانع اقامه آن شد.
گالری
پانویس
- ↑ سوره اعلی، آیه ۱۴.
- ↑ سوره اعلی، آیه ۱۵.
- ↑ طباطبائی، المیزان، انتشارات جامعه مدرسین، ج ۲۰، ص۲۶۹.
- ↑ متقی الهندی، کنزالعمال، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص۸۸.
- ↑ متقی الهندی، کنزالعمال، ۱۴۱۳ق، ج۸، ص۵۴۸.
- ↑ قاضی نعمان، دعائم الاسلام، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۱۸۵.
- ↑ متقی الهندی، کنزالعمال، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص۸۸
- ↑ متقی الهندی، کنزالعمال، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص۸۸
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۸، ص۱۱۸؛ متقی الهندی، کنزالعمال، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص۸۸.
- ↑ خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۲۷۳
- ↑ توضیح المسائل امام خمینی، ۱۳۸۷ش، ص۲۳۴
- ↑ خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۲۷۳
- ↑ خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۲۴۷.
- ↑ خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۲۷۳.
- ↑ خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۲۷۴.
- ↑ خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۲۷۴.
- ↑ توضیح المسائل امام خمینی، ۱۳۸۷ش، ص۲۳۴.
- ↑ امام خمینی، توضیح المسائل (محشی)، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۸۲۴.
- ↑ توضیح المسائل امام خمینی، ۱۳۸۷ش، ص۲۳۴
- ↑ توضیح المسائل امام خمینی، ۱۳۸۷ش، ص۲۳۵
- ↑ توضیح المسائل امام خمینی، ۱۳۸۷ش، ص۲۳۵
- ↑ توضیح المسائل امام خمینی، ۱۳۸۷ش، ص۲۳۴
- ↑ توضیح المسائل امام خمینی، ۱۳۸۷ش، ص۲۳۵
- ↑ توضیح المسائل امام خمینی، ۱۳۸۷ش، ص۲۳۵
- ↑ کلینی، الكافی، چاپ دار الکتب الاسلامية، ج ۱، ص۴۸۹
- ↑ ترجمه:خدایا، ای اهل بزرگی و عظمت و ای اهل جود و قدرت مطلق و اهل گذشت و رحمت و اهل تقوا و مغفرت، از تو درخواست می‌کنم به‌حق این روز که برای مسلمانان عید قرار دادی و برای محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) ذخیره و فزونی در برتری و مزیت، این که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی و مرا در هر خیری که محمّد و خاندان محمّد را وارد کردی وارد کنی و از هر شرّی که محمّد و خاندان محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) را بیرون آوردی مرا بیرون آوری، خدایا از تو درخواست می‌کنم، بهترین چیزی که بندگان شایسته‌ات درخواست کردند و به تو پناه می‌آورم از آنچه بندگان شایسته‌ات به تو پناه بردند.
- ↑ برخی از محققان نماز را مربوط به عید قربان دانسته اند. اصول کافی، ترجمه وشرح سید جواد مصطفوی، ج۲، ص۴۰۷
- ↑ فَقَالَ لَهُ- الْفَضْلُ بْنُ سَهْلٍ ذُو الرِّئَاسَتَيْنِ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ إِنْ بَلَغَ الرِّضَا الْمُصَلَّى عَلَى هَذَا السَّبِيلِ افْتَتَنَ بِهِ النَّاسُ وَ الرَّأْيُ أَنْ تَسْأَلَهُ أَنْ يَرْجِعَ فَبَعَثَ إِلَيْهِ الْمَأْمُونُ فَسَأَلَهُ الرُّجُوعَ فَدَعَا أَبُو الْحَسَنِ علیه السلام بِخُفِّهِ فَلَبِسَهُ وَ رَكِبَ وَ رَجَعَ.
منابع
- خمینی، سید روح الله، توضیح المسائل، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۷ش.
- خمینی، سید روح الله، توضیح المسائل (محشی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۲۴ق.
- خمینی، روح الله، تحریر الوسیله(ترجمه فارسی)، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۶ش.
- طباطبائی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، انتشارات جامعه مدرسین، بی‌تا.
- قاضی نعمان مغربی، دعائم الاسلام، محقق عاصف فیضی، قم، موسسه آل البیت علیهم السلام، ۱۳۸۵ق.
- متقی الهندی، علی بن حسام، کنز العمّال فی سنن الاقوال و الافعال، بیروت، موسسه الرساله، ۱۴۱۳ق.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.